Pad tot huidige pagina

Winter in het Bos

Hoewel het Bos in de winter stil en rustig lijkt, gebeurt er toch veel. Het is een belangrijke tijd waarin alles zich klaarmaakt voor de kou. Van bomen tot dieren en schimmels, alles in het Bos past zich aan om de winter te overleven.

Winterrust in het Bos

Bomen maken zich in de herfst klaar voor de winter. Bij loofbomen stopt de sapstroom. Ze halen water uit hun cellen en verplaatsen het naar de ruimte tussen de cellen. Daar kan het water minder kwaad als het bevriest. In de cellen blijven suikers en speciale eiwitten over. Die werken als een soort natuurlijke antivries. Zo raken de cellen niet beschadigd door ijskristallen. Sommige kikkers doen dit ook in de winter.

De knoppen van bomen zijn al gemaakt en worden beschermd door meerdere laagjes. De schors helpt om de boom warm te houden en zorgt ervoor dat de boom niet uitdroogt. Als de winter zacht is, kan een dun laagje sneeuw de grond juist kouder maken. Dit kan de wortels van bomen beschadigen. Dan kunnen de wortels minder goed water en voeding opnemen.

De koningin rust uit

Ondertussen slapen de hommel- en bijenkoninginnen tijdens de winter. Dit staat bekend als de "winterslaap" of "torpor". Torpor is een soort diepe rusttoestand die sommige dieren gebruiken om energie te besparen in periodes van kou of voedseltekort. Tijdens deze rustperiode verlaagt de lichaamstemperatuur van het dier en wordt de stofwisseling zo laag dat ze nauwelijks energie verbruiken. Dit helpt de dieren om de winter te overleven totdat de temperaturen weer stijgen en ze opnieuw actief kunnen worden.

De bijenkoninginnen, die de winter in hun kolonie doorbrengen, wachten rustig af tot het voorjaar, wanneer ze weer beginnen met het leggen van eieren en de kolonie weer op gang komt.

Luister ook onze Boscast 'Winterslaap en Winterrust'.

Beeld door Henk van 't Land.

Winterschoonmaak in het Bos

In de winter zijn schimmels belangrijk in het Bos. Ze zorgen ervoor dat dode planten en bladeren worden afgebroken. Zo komen er weer voedingsstoffen in de grond. De draden van schimmels (mycelium) kunnen blijven groeien, zelfs als het koud is. Sommige planten met bollen en wortels worden juist actief als het vriest. Ze maken zich klaar om in het voorjaar te groeien.

Schimmels versus insecten

Voor insecten, zoals hommels en bijen, is de winter een veel moeilijkere tijd. In de winter is er weinig voedsel, en het koude weer maakt het voor deze kleine dieren lastig om actief te blijven. Ze kunnen ziek worden door schimmels die zich in de koude maanden gemakkelijk verspreiden. Schimmels kunnen het immuunsysteem van de insecten aantasten, waardoor ze zieker worden en mogelijk sterven. Dit wordt vaak gezien bij hommels, die vatbaar zijn voor schimmelinfecties zoals de Nosema-schimmel, die hun gezondheid sterk kan beïnvloeden.

Beeld door Tom Zwerver.

Wintergasten in het Bos

In de winter komen er nieuwe vogels naar het Bos, zoals buizerds uit het noorden. Deze vogels trekken weg uit koudere gebieden en zoeken naar een warmer klimaat om de winter door te brengen. Dit is anders dan de vogels die hier het hele jaar blijven, zoals mezen en merels. De winterkoning is ook een vogel die we vaak in de winter zien. Hij valt op door zijn luide zang, die hij zelfs in de koude wintermaanden niet laat verstommen. Zijn zang klinkt zelfs in de vrieskou helder en energiek, wat hem tot een van de bekendste zangvogels in de winter maakt.

De winterkoning is het Bosicoon van december 2024. Hier lees je meer over dit icoon!

Beeld door Cynthia Pallandt.

Veelgestelde vragen

  • Waarom voeren we de koeien niet bij?
    Koeien in natuurgebieden krijgen alleen extra voer als het echt heel koud is of er veel sneeuw ligt.
  • Helpen we ijsvogels?
    Ja, we zorgen dat er wakken (open water) blijven, zodat ze vis kunnen vangen.
  • Voeren we vogels bij?
    Nee, we laten de natuur haar werk doen. Zo krijgt alles de kans om zich op een natuurlijke manier aan te passen. Dit helpt de sterkste dieren en planten, maar geeft ook ruimte voor de natuur om in balans te blijven.

Hoewel het Bos er stil uitziet, gebeurt er veel. Onder de grond en in de bomen wordt alles klaargemaakt voor nieuw leven in de lente.

Hoofdbeeld door Henk van 't Land.