Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Gewoonlijk overkomt me dat niet, maar bij mijn laatste bezoek aan het Bos kwamen allerlei oude kinderliedjes naar boven. Sommige misschien ondertussen te fout om nog hardop te zingen. De twee die bleven haken waren 'Een Nederlandse Amerikaan' en 'Onder moeders paraplu'. Wat was namelijk het geval, het regende die morgen.
Na alle droogte dit jaar, is regen zeker welkom in het Bos. Zelf was ik ook wel toe aan wat frissigheid. En wie alleen bij zonnig weer wandelt, mist veel. Bij vochtig weer hoor, ruik en zie je weer heel andere dingen in het Bos. En met goede regenkleding of moeders paraplu is er gelukkig niets aan de hand.

Schuldig plezier
Terwijl de regen dus van tik-tak-tik deed, zag ik midden op het pad een Nederlandse Amerikaan. Of moet ik zeggen een Amerikaanse Nederlander. Hoe dan ook, ik heb het over de rode Amerikaanse rivierkreeft. Pas in 1985 voor het eerst gezien in Nederland. En nu wijd verbreid. Volgens ecologen een flink probleem al is een volwassen exemplaar maar een centimeter of 17. Ze eten namelijk alles, maar dan ook écht alles: larven, kikkerdril, planten en zelfs elkaar. Bovendien graven ze holen en verzwakken zo oevers en keringen.  Ook gaat hun aanwezigheid ten koste van de waterkwaliteit, met als gevolg dat de biodiversiteit sterk afneemt. We hebben nu rivierkreeften op plaatsen waar de Europese rivierkreeft nooit voorkwam, zoals in de veenpolders in het Westen. Maar hoewel het dus helemaal niet goed is dat we ze tegenkomen in het Bos, het blijft voor mij toch altijd wel een soort van schuldig pleziertje.

Natte molshopen
Van de acht verschillende soorten rivierkreeft die nu in Nederland leven, is de rode Amerikaan de enige die massaal het land op komt. In hun oorsprongsgebied leven ze in periodiek opdrogende plassen en moeten ze wel. De droge perioden overleven de dieren door zich in te graven. Bij ons zijn de kreeften door het opgewarmde zomerwater seksueel actief geworden. Bij regenweer komen vooral de vrouwtjes eind augustus / begin september het water uit. Zij zoeken een veilig plekje om de eieren te leggen. Het zijn uitstekende gravers – ze maken tunnels van wel twee meter lang - en veel vrouwtjes kiezen voor een holletje op het land. Daar blijven ze vervolgens enkele weken zo rond het grondwater, met de eitjes onder de staart.  De eitjes komen daar uit en de jongen vervellen nog een paar keer, voordat moeders met hen terugkeert naar het water. Vind je in het Bos molshopen op een nat stukje, dan zijn dat bijna zeker kreeftenhoopjes. Mollen houden niet van natte snorharen.

If you can’t beat them, eat them
De rode Amerikaanse rivierkreeft is op vrij grote schaal geïmporteerd voor de handel (tuinvijvers en aquaria) en vervolgens ontsnapt of uitgezet. Ook werden levende kreeften geïmporteerd voor consumptie. Door het verplaatsen van bagger lijkt de kreeft verder verspreid. Maar de kreeft zelf kan ook vele kilometers over land lopen naar nieuw water. Ze lijken kortom niet binnen de perken te houden. Zeker niet omdat een vrouwtje wel 500 eitjes bij zich kan dragen. Daarom wordt er wel voor gepleit om ze dan maar te bevissen en op te eten. Bij de opening van de tentoonstelling Boslust in 2017 werden ze bovenop de heuvel geserveerd door de Keuken van het ongewenste dier, en ik moet zeggen dat ze zijn best lekker zijn. Ze vangen voor de verkoop mag echter alleen met een speciale vergunning, omdat men erg bang is dat de kreeftjes door het vervoeren weer verder verspreid zullen worden. Sowieso mag je in het Bos alleen vissen met een visvergunning van de Amsterdamse Hengelsportvereniging. Wil je ze zelf eens proberen dan kun je verkoopadressen vinden op de VISwijzer-site. Deze website voor duurzame visserij omschrijft de rivierkreeft als de lekkerste plaag van Nederland.

Kom je zelf een rivierkreeft tegen?
Rivierkreeften in Nederland kun je het best hun gang laten gaan. Rivierkreeften mogen in ieder geval niet verplaatst worden. Als ze je in de gaten krijgen, nemen ze een dreighouding aan. Niet altijd slim. Zo heb ik er wel eentje onder het wiel van de langskomende fietser zien verdwijnen. Laat ik maar zeggen dat dat geen lekke band opleverde. Meer over rivierkreeften vind je op EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden. Zonder de door hen verzamelde kennis, had ik dit blogje niet kunnen schrijven.

De boom werd al dunner al dunner
Over kinderliedjes gesproken, nog even iets totaal anders. Tijdens de hittegolf werden de bomen overdag steeds dunner en dunner en ’s nachts weer dikker en dikker. Een grote boom verdampt onder normale omstandigheden wel 500 tot 1000 liter water per dag. En bij extreme hitte kunnen de wortels overdag niet genoeg water aanvoeren om de verdamping door de bladeren bij te benen. Dan krimpt de stam overdag, en pas ’s nachts kan het watertekort weer aangevuld worden. Lukt ook dat niet meer, dan laten de bomen hun blaadjes vallen en zie je herfstkleuren in de zomer.