Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Op de Grote Speelweide in het Amsterdamse Bos staat een grote houten kruiwagen. Het monument is een beeld van Leon van der Heijden, die deze week overleed.

Van Der Heijden werd geboren in 1938 in Den Bosch en was een universeel kunstenaar. Opgeleid aan de Kunstnijverheidsschool in Maastricht, gevolgd door de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Daar woonde hij ook vanaf 1963. Hij werkte abstract en maakte keramiek, schilderijen en beelden en ontwierp zelfs een klimplastiek met terrassen en wanden van het bruine beren- en ijsberenverblijf in Artis.

Mediterrane begraafplaats

Maar hij was ook hovenier. Eind vorige eeuw maakte ik eens een wandeling in mijn buurt in Amsterdam en mijn aandacht werd getrokken door een klein, houten, wit gebouwtje; een soort 19e-eeuws wachthuisje. In het huisje stonden verse bloemen. Het hek stond open en ik liep naar binnen en betrad voor het eerst de voormalige begraafplaats 'Huis te Vraag'. Een romantisch geheel van oude grafstenen, enigszins overwoekerd, zware kastanjebomen en taxushagen. Maar goed onderhouden.

Op het terrein stuitte ik op een gebouw waar een bijna mediterrane sfeer hing, bloemen in potten en binnen zag je schilderijen. In een vitrinekastje stond allerlei informatie te lezen over de sinds 1962 gesloten begraafplaats waar eens een herberg stond. Het gebouw groeide later uit tot katoenfabriekje en een buitenplaats waar je naar de weg kon vragen. Het bleek dat de kunstenaar Leon van der Heijden hier woonde sinds 1987 en de taak op zich had genomen het groen en de tuin van de begraafplaats te onderhouden. Als je nog wat verder doorliep kwam je bij een oud weilandje met paarden en met enige moeite kon je het Nieuwe Meer en het Amsterdamse Bos zien schemeren vlakbij de Schinkelsluis.  En in dat Bos staat die Kruiwagen, als eerbetoon aan het zware werk van degenen die het aanlegden.

Symbool

In de jaren tachtig had het Amsterdamse gemeentebestuur gemeend dat er ergens in het Bos een symbool of monument zou moeten komen als herinnering aan de totstandkoming van het Bos. Als eerbetoon voor de tienduizenden werklozen die in de jaren dertig, zo veel mogelijk met de hand, aan het Bos hadden gewerkt. Het Amsterdamse Bos waar de werklozen te werk werden gesteld; een verhaal dat ook nu nog bijna iedereen kent. En er is veel voor te zeggen dat het Bos er nooit gekomen zou zijn als er geen grote werkloosheid was geweest in de jaren dertig van de vorige eeuw want daardoor kwamen er allerlei financiële steunmaatregelen van het Rijk los.

Beeld voor iedereen

De Kruiwagen is een drie keer vergrote versie van de kruiwagens die in het Bos zijn gebruikt. Het is herkenningspunt, afspreekpunt en oefenobject. Een multifunctioneel beeld en misschien wel het meest gewaardeerde beeld in het Bos.  Geen abstract beeld maar een beeld voor iedereen. Net als het schilderij ‘De aanleg van het Amsterdamse Bos’  dat de arbeiders met kruiwagens toont in een soort magische sfeer en dat in het kantoor van het Amsterdamse Bos hing maar nu terug is gegeven aan de familie. Er is ook een metalen versie van die bij de Kruiwagen hing maar helaas te kwetsbaar bleek.

Leon van der Heijden maakte een goed beeld voor het Bos, daar zijn we hem dankbaar voor. En misschien bracht het werken in de natuur, in het Bos, Van der Heijden er wel toe hovenier te worden en zijn eigen bos te creëren in Huis te Vraag.

Meer lezen over monumenten in het Amsterdamse Bos? Zie www.amsterdamsebos.nl/kunst-erfgoed/monumenten.