Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Ik zei het vorige maand al: wie blijft kijken, ontdekt steeds weer nieuwe dingen in het bos. Zo zag ik opeens een hele hoge tamme kastanje precies naast brug 528 (de zwart-witte brug tussen de Ringvaart en Groot Kinderbad). Was me nooit opgevallen. Hij groeit weliswaar tussen al die bomen in het Bos heel anders dan als losstaande boom, maar stekelige kastanjebolsters op de grond zouden me toch opgevallen moeten zijn. En als je de bladeren met die stekelige rand eenmaal ziet, dan snap je niet dat je het niet eerder zag.

Egels en eiken
Over stekeligheden gesproken, wist u al dat 2019 het jaar van de egel is? Egels zijn nachtdieren, dus je ziet ze in het Bos niet zo vaak. Zeker niet met al die honden die los lopen. Maar in de schemering heb ik ze wel gezien.
In het Amsterdamse Bos staan naast de gewone zomereik nog verschillende andere eikenbomen. Vlakbij Klein Kinderbad staan enkele zogeheten moseiken. Het napje waarin de eikels groeien is bij onze inheemse eiken ruw maar bij de moseik groeien er vrij lange, zachte stekels op. Met wat fantasie kun je zeggen dat het er mossig uitziet. Ook al zijn het maar een boom of vijf, die moseiken zijn best belangrijk voor ecosysteem van het Bos. Eentje huisvest een kolonie rosse vleermuizen, een wettelijk beschermde soort. Een andere is favoriet bij galwespen. Vorig najaar zaten de bladeren helemaal onder galletjes, dit Pinsterweekend leek 'ie vol te hangen met trosjes bessen. En hoewel het ondertussen bessentijd is, bessen in een eik, dat klopt natuurlijk niet. Het waren meeldraadgalletjes. In ieder besje zit of zat een larve van de egelgalwesp.

Moeilijkdoenerij
Egelgalwesp, een op het eerste gezicht totaal onbegrijpelijk naam, want die wesp lijkt in niets op een egel. En die galletjes ook niet. Toch is die naam best toepasselijk. Die galwespen doen namelijk reuze moeilijk. Iets versimpeld kun je zeggen dat ze een voorjaars- en een najaarsgeneratie hebben. De voorjaarsgeneratie groeit op in de meeldraadgalletjes aan de moseik. Maar de wespen die uit de moseikgalletjes komen hebben een andere eik nodig om hun eieren op te leggen. In het Amsterdamse Bos doen ze dat op de jonge eikels van de zomereiken. De gallen die dan ontstaan moeten er als kleine egeltjes uitzien, eerst rood en later groen. In deze egelgallen overwintert de wesp, om dan in het voorjaar weer eitjes te leggen op de meeldraden van de moseik. Ik zei al, ze doen reuze moeilijk. En dan heeft 'ie in ons Bos ook nog een broertje – de knoppergalwesp - die op vergelijkbare wijze wisselt tussen moseik en zomereik. Zonder moseik dus geen egelgallen en geen knoppergallen in het bos.

Invasie van de Tamme-kastanjegalwesp
Nu we het toch over galwespen hebben. In Europa waren tamme kastanjes altijd galvrij. Maar sinds 2002 is de Chinese kastanjegalwesp binnengetrokken. En geen quarantainemaatregel heeft z’n verdere opmars kunnen stoppen. In 2015 was hij ook in de grensregio’s van Nederland opgedoken. Vorig jaar is er een nieuwe tamme kastanje aangeplant op het Vogeleiland. Toen zijn me daar geen gallen opgevallen. Maar dit Pinsterweekend zag ik ‘m onder de gallen zitten. Dat zou nogal schadelijk zijn voor de productie van kastanjes. Nou is dat in het Bos niet zo erg. Wel is te hopen dat de bomen er verder niet teveel onder lijden. Vergeleken met de essentaksterfte praten we over niks, maar het zijn leuke bomen en goede nectar- en stuifmeelleveranciers voor bijen. Naast de zes oude bomen, zijn er de laatste jaren juist een twintigtal nieuwe tamme kastanjes aangeplant.

Egelregen
Bij de eiken merk je niet dat ze last van de galletjes hebben. Dus die kan ik onbeschaamd leuk vinden. Van de zomer ga ik op rode egeltjesjacht. En deze herfst reken ik erop dat het niet alleen weer eikels in het Bos gaat regenen, maar ook groene egeltjes. Confetti om het jaar van de egel te vieren.