Gastblog van het Amsterdamse Bos - Reacties

Een van de bijzonderheden van het Amsterdamse Bos is dat het is aangelegd onder zeeniveau. Het grootste deel zelf een flink stuk onder zeeniveau. Het water in de zee heeft echter steeds een andere hoogte. We meten daarom ten opzichte van het NAP, het Normaal Amsterdams Peil. Een betrouwbaar vast peil is belangrijk om de dijken overal op de juiste hoogte te kunnen houden, maar eigenlijk bij alle aanleg van wegen, tunnels, huizen, enz. Het NAP was enkele weken geleden in het nieuws. Gevierd werd dat 200 jaar geleden ons (Normaal) Amsterdams Peil het ijkpunt voor heel Nederland werd. Je leest hier meer over in het Erfgoed van de Week.

Dat feestje maakte mij nieuwsgierig naar wat we daar in het Bos van terug kunnen vinden. Als je de blauwe peilschalen in water bekijkt, ontdek je dat er in het Bos wel tien aparte waterpeilen zijn. Het mooiste zie je het peilverschil onder aan de Bosbaansluis, maar het grootste vind je bij het gemaal aan de Ringvaart. Daar wordt het water opgepompt van 5,5 meter onder NAP in de Bospolder, naar 60 centimeter onder NAP in de Ringvaart.

Oude peilsteen

Om goed te kunnen meten zijn er door het hele land peilmerken geplaatst. Steeds opgemeten ten opzichte van de al bestaande merken. In de Koenensluis vinden we nog een oude peilsteen, met daarop Amsterdams Peil aangegeven. Die sluis is in 1905 nieuw gebouwd omdat de oude Koenensluis te klein en/of te slecht was voor de vervening die ging plaatsvinden. In 1905 was het AP al vervangen door het NAP. Dan ga je een beetje dromen. Zou deze steen soms hergebruikt zijn uit de oude 17e eeuwse Koenensluis?

Peilbout

Deze peilsteen is natuurlijk cultuurhistorisch interessant, maar niet erg betrouwbaar (meer). Rijkswaterstaat (RWS) beheert in heel Nederland zo’n 35.000 NAP-peilbouten, die ze ook periodiek nameten. Daarvan krijg je de gegarandeerde hoogte in millimeters nauwkeurig. Peilbout 25D319 die ik na enig zoeken op een viaduct in het Bos vond, heeft bijvoorbeeld een gegarandeerde hoogte van 611 millimeter boven NAP. Het is een bronzen bout, zo groot als een euro en met NAP erop aangegeven.

De bouten kunnen overigens allerlei vormen hebben, en er hoeft niks op te staan. En niet allemaal worden ze door RWS gegarandeerd. Amsterdam heeft er veel extra bijgeplaatst om in de gaten te houden of huizen verzakken. In het Bos vond ik nog een mooie roestvrijstalen peilbout met de drie Amsterdamse andreaskruisen erop. Je kunt ‘m makkelijk vinden opzij van het gemaal aan de Ringvaart.

Rijkswaterstaat geeft hier geen hoogte meer voor af, maar dat is zo erg niet. Want als het niet op de millimeter aankomt, kom je tegenwoordig met een GPS-hoogtemeting ook een heel eind en hoef je niet per se ten opzichte van meerdere peilbouten te gaan meten.

Hoogtepunt Bos

Het Bos kent natuurlijk vele hoogtepunten, die voor iedereen weer andere zullen zijn. Maar ten opzichte van het NAP is er maar een echt hoogtepunt: onze Heuvel. Op het hoogste punt zo’n 17 meter boven het waterpeil, oftewel zo’n 11,5 meter boven NAP. Dat kun je makkelijk zelf controleren met de digitale hoogtekaart van Nederland.